Όταν αναγκαζόμαστε να βάζουμε χάρτες στα κείμενα του περιοδικού[1], το σίγουρο είναι ότι τα πράγματα πηγαίνουν εντελώς κατά διαόλου. Aν έχετε φροντίσει να προμηθευτείτε το περιοδικό μας, π.χ., θα δείτε σε ένα από τα υπόλοιπα κείμενα που περιλαμβάνονται στο τεύχος, έναν εμπόλεμο χάρτη, εστιασμένο στον Καύκασο και τα γύρω κράτη. Σε τούτο το κείμενο, παραθέτουμε μια πιο «ειρηνική» απεικόνιση του κόσμου, με τον καθόλου καθησυχαστικό βέβαια τίτλο: «επιστρέφει η απειλή μιας νέας κρίσης χρέους». Ο χάρτης ετούτος δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή, στις 29 Νοεμβρίου 2020, στις πορτοκαλί οικονομικές σελίδες και μάλιστα στην «Τελευταία Σελίδα» (sic), τίτλος που πιθανόν στοχεύει στην υπενθύμιση του γνωστού ρητού «στο τέλος ξυρίζουν τον γαμπρό».[2] Τώρα, όταν λέμε κρίση χρέους εννοούμε την ίδια ακριβώς κρίση που είχε ξεσπάσει και δέκα σχεδόν χρόνια νωρίτερα. Στις εποχές που ζήσαμε «σατανικό Σόιμπλε, ανάλγητη ΕΚΤ και αγανακτισμένο Συντάγματος». Φανταζόμαστε ότι δεν υπάρχει αναγνώστης αυτού του περιοδικού που να πίστεψε ποτέ ότι από εκείνη την κρίση γλιτώσαμε.
Μια πρώτη ανάγνωση του χάρτη δείχνει το προφανές: το δημόσιο χρέος όλων των κρατών, από το 2019 που ήταν ήδη άστα να πάνε, εκτινάχθηκε μέσα σε ένα χρόνο, εν έτει 2020, σε ακόμα πιο άστα να πάνε ύψη. Το δημόσιο χρέος ενός κράτους έχουμε ξαναπεί ότι θα πρέπει να το θεωρούμε μέτρο του μεριδίου που του αντιστοιχεί από την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση.[3] Χοντρικά αυτό σημαίνει ότι λόγω της αδυναμίας των εθνικών αφεντικών να πουλήσουν τα εμπορεύματά τους, το κράτος αναλαμβάνει επισήμως να σώσει την κατάσταση. Δηλαδή να βγει «στις διεθνεις αγορές» και να βρει δανεικά λεφτά, με στόχο να τα ρίξει στην οικονομία του μπας και τονωθούν οι ντόπιοι καπιταλιστικοί κύκλοι. Όπως καταλαβαίνετε, αυτού τους είδους η σωτηρία δεν μπορεί να δουλεύει για πάντα.
Ας πούμε, η κατάσταση του κράτους στη νότια άκρη των Βαλκανίων, αυτού με την ελληνική σημαία, έχει μέχρι στιγμής ως εξής: το 2019, το ελληνικό κράτος χρώσταγε στους δανειστές του το 180,5% του ΑΕΠ του. Μετάφραση: το 2019, το ελληνικό κράτος χρώσταγε στους δανειστές του σχεδόν το διπλάσιο ποσό από την αξία όσων παράγει ο ελληνικός καπιταλισμός μέσα σε ένα χρόνο. Αυτό δείχνει το μέγεθος του προβλήματος που είχε ο ελληνικός καπιταλισμός πέρυσι (προ κορόνα). Εν έτει 2020, αυτό το δημόσιο χρέος αυξήθηκε στα 208% του ΑΕΠ του. Η επίσημη δικαιολογία είναι ότι φταίει ο ιός και οι αναπάντεχες κρατικές δαπάνες που έπρεπε να γίνουν για την αντιμετώπισή του, αλλά τώρα εντάξει… κοροϊδευόμαστε.
Εν ολίγοις: το ελληνικό κράτος δανείζεται διαρκώς λεφτά «από τις διεθνείς αγορές» με στόχο να διασώσει την εθνική του οικονομία. Η εθνική του οικονομία όμως έχει σοβαρά προβλήματα, με χαρακτηριστικότερο το γεγονός ότι οι εξαγωγές των ελληνικών προϊόντων έχουν εδώ και κάποια χρόνια πιάσει σχεδόν πάτο. Όμως, το ίδιο περίπου συμβαίνει σε όλα τα κράτη του πλανήτη, γιατί ο εθνικός καπιταλισμός του ενός επιβιώνει και καρποφορεί μόνο σε βάρος των υπολοίπων. Με άλλα λόγια, η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, προ κορόνα, είχε βαρέσει κόκκινο. Οι εθνικοί καπιταλιστικοί κύκλοι συσσώρευσης χρειάζονταν διαρκώς δανεικό χρήμα για να τσουλήσουν. Να τσουλήσουν πάει να πει να βγουν κερδισμένοι οι ίδιοι έναντι αντίπαλων εθνικών καπιταλισμών, και φυσικά πάει να πει να υποτιμηθούν κι άλλο οι εργάτες.
Ετούτο το κανονικό πλάκωμα έχει διάφορους τρόπους να ρυθμίζεται μέχρι στιγμής μέσα από διάφορες συνθήκες και συμφωνίες.[4] Οι οποίες το τελευταίο διάστημα δεν είναι και πολύ καλά στην υγεία τους. Για να καταλάβουμε λοιπόν το πώς «επιστρέφει η απειλή μιας νέας κρίσης χρέους» και γιατί αυτή η απειλή λέγεται ότι θα είναι ακόμα πιο σφοδρή από εκείνη πριν από δέκα χρόνια, θα πρέπει να αναλογιστούμε το ποιοί είναι οι δανειστές κάθε κράτους, πού βρίσκουν τα λεφτά οι ίδιοι, γιατί και με ποιούς όρους δανείζουν ένα κράτος και πώς διάολο αναμένουν να πάρουν τα λεφτά τους πίσω, όταν η κατάσταση οδεύει στα «δανεικά κι αγύριστα».
Ας δούμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς απαντιούνται αυτά τα ζητήματα στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το άρθρο της Καθημερινής μας διαφωτίζει σχετικά πως: «Πρώτα η Ιταλία έκανε το τολμηρό βήμα να ζητήσει από την ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) το αδιανόητο βάσει των όσων προβλέπουν τόσο οι συνθήκες της Ε.Ε. όσο και οι ανένδοτες προσταγές του Βερολίνου: να διαγράψει όσα ιταλικά ομόλογα έχει αγοράσει εν μέσω πανδημίας, δηλαδή όσο πρόσθετο χρέος έχει αναγκαστεί να επωμισθεί η Ρώμη εξαιτίας της πανδημίας. Το αίτημα διατυπώθηκε ανεπισήμως μέσα στην εβδομάδα δια στόματος του αντιπροέδρου της ιταλικής κυβέρνησης, Ρικάρντο Φρακάρο».[5]
Ας το πούμε με δικά μας λόγια: το ιταλικό κράτος δανείστηκε λεφτά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την «αντιμετώπιση της πανδημίας». Είχε, βέβαια, δανειστεί και άλλα λεφτά, παλιότερα, που ακόμα να τα γυρίσει πίσω (βλ. δημόσιο χρέος Ιταλίας στο χάρτη εν έτει 2019). Τα συμβόλαια δανεισμού (δηλαδή το πότε θα πάρει πίσω η ΕΚΤ τα λεφτά με τόκο) είναι τα λεγόμενα ιταλικά ομόλογα. Τα ιταλικά ομόλογα στιβάζονται αυτή τη στιγμή στα συρτάρια της ΕΚΤ, παρέα με τα παλαιότερα, και ολοένα προσεγγίζουν την κατάσταση του κουρελόχαρτου –δηλαδή η πιθανότητα να ξεπληρώσει μελλοντικά το ιταλικό κράτος τα δανεικά του είναι υπαρκτή μόνο άμα ως μέλλον ορίσουμε το… άπειρο. Γι΄αυτό και η λαμπρή ιδέα να ξεμπουκώσει το συρτάρι που έχει σχεδόν φρακάρει από ιταλικά ομόλογα, προερχόμενη μάλιστα από έναν ιταλό αξιωματούχο με το παροιμιώδες όνομα «Φρακάρο», ήταν τι άλλο; Να πεταχτούν αυτά τα ομόλογα στα σκουπίδια! Να συμφωνηθεί δηλαδή ότι τα «δανεικά της πανδημίας» είναι δανεικά κι αγύριστα.
Γελάμε, αλλά η κατάσταση δεν είναι για γέλια. Γιατί όταν μιλάμε για δανειστές και δανειζόμενους εδώ, αναφερόμαστε στην ουσία σε καπιταλιστικά κράτη. Οπότε, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σημαίνει κατά βάση γερμανικό κράτος. Που επίσης σημαίνει ότι το γερμανικό κράτος δανείζει εδώ και χρόνια το ιταλικό, για τη διάσωση του ιταλικού καπιταλισμού, όχι φυσικά γιατί είναι αγαθιάρικο αλλά γιατί το ίδιο επωφελείται πολλαπλά από τη στιγμή που τα ιταλικά σύνορα (όπως και κάθε σύνορο κράτους-μέλους) παραμένουν ανοικτά για να περνούν ελεύθερα τα γερμανικά προϊόντα. Τώρα όμως «πιάσαμε πανδημία». Τώρα τα κράτη της ευρωπαϊκής ένωσης εκτοξεύουν τις δημόσιες δαπάνες τους «για να σώσουν ανθρώπινες ζωές». Τώρα οι κανόνες του διεθνούς εμπορίου έχουν βραχυκυκλώσει και οι εξαγωγές όλων των κρατών ανά τον πλανήτη αντιμετωπίζουν ελεύθερη πτώση. Οπότε, αν η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να παραμείνει μια αγορά ελεύθερου εμπορίου, τότε θα πρέπει η Κεντρική της Τράπεζα (δηλαδή το γερμανικό κράτος) να στάξει ακόμα περισσότερα λεφτά στα κράτη-μέλη της. Τα οποία με τη σειρά τους έχουν τα δικά τους «σχέδια Φρακάρο». Κοινώς, είναι η ώρα που αρχίζουν οι εκατέρωθεν εκβιασμοί, οι απειλές και οι προστριβές, με επίδικο το τι μέλλει γεννέσθαι με το δημόσιο χρέος κάθε κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένωση να σου πετύχει δηλαδή!
Δεν ξέρουμε αν κατορθώνουμε να το μεταδώσουμε, αλλά η κατάσταση του χάρτη βρωμάει μπαρούτι. Η εκτίναξη του δημόσιου χρέους των κρατών, ολοένα και φέρνει τα κράτη σε ακόμα πιο εχθρικές σχέσεις μεταξύ τους. Προς το παρόν, το πλάκωμα αναβάλλεται μέσω δανεικών και πάλι δανεικών, δηλαδή μέσω μιας διαδικασίας περαιτέρω μετατόπισης της κρίσης στο μέλλον. Μέχρις ότου βέβαια, η κατάσταση μπουκώσει όσο δεν πάει άλλο. Και τότε, μάλλον θα είναι η στιγμή να ψάξουμε για καμιά καβάτζα μπας και γλιτώσουμε από τις οβίδες.
Για του λόγου του αληθές στην πίσω σελίδα της «Τελευταίας Σελίδας» είχε φωτογραφία μια ελληνική φρεγάτα και τίτλο άρθρου «Ανατάσσεται η εγχώρια πολεμική βιομηχανία». Δεν ξέρουμε αν ήταν στους σκοπούς του αρχισυντάκτη, αλλά το υπονοούμενο «για την απειλή της κρίσης χρέους, υπάρχει στην τελική και ο στρατός» θα μπορούσε εύγλωττα να αποτυπωθεί στον χάρτη, αν τα κυκλάκια με το δημόσιο χρέος απεικονίζονταν στο εσωτερικό ενός γαλλικού αεροπλανοφόρου, ενός ιταλικού τανκ ή μιας ελληνικής φρεγάτας.
[1] Μπορεί τώρα να βλέπετε τον χάρτη του κειμένου στην οθόνη σας, αλλά τον πρωτοδημοσιεύσαμε (αφού τον τσιμπήσαμε από την Καθημερινή) εκτυπωμένο με ωραιότατο μελάνι στο τεύχος #73 του περιοδικού antifa.
[2] Βλ. Ρουμπίνα Σπάθη, «Επιστρέφει η απειλή μιας νέας κρίσης χρέους», Καθημερινή 29/11/2020.
[3] Το τι εστί δημόσιο χρέος και άλλα τέτοια ακατανόητα έχουν εξηγηθεί στο «Η χοντροκέφαλη κυρία Μέρκελ στις πορτοκαλί σελίδες», antifa 44, 12/2014. Εκεί θα βρείτε και το παράθεμα με τον χαριτωμένο τίτλο «Μέγα Λεξικό της Πορτοκαλικής». Ξαναρίξτε μια ματιά, όπως κάναμε κι εμείς.
[4] Γι΄αυτές τις συμφωνίες βλ. «Η Κύπρος στην Ε.Ε.: Μια εξαιρετικά σύντομη ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης», antifa 36, 4/2013 και το «Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι τρελός ή αλλιώς μια σύντομη ιστορία του κόσμου», antifa 55, 3/2017.
[5] Στο ίδιο.