Ο καπιταλιστικός κόσμος στα τέλη του 2019 εξέδιδε άφθονα ζοφερά σήματα για το μέλλον. Το ελληνικό κράτος (όπως και άλλα κράτη) δανείστηκε με αρνητικό επιτόκιο, παρουσιάζοντάς το ως θρίαμβο. Ο πρωθυπουργός πανηγύριζε για την έξοδό μας από την κρίση. Οι αρμόδιοι υπουργοί διαλαλούσαν προς πάσα κατεύθυνση ότι «η ελληνική οικονομία είναι θωρακισμένη».[1] Όπως ακριβώς έλεγε κι ο Γ. Αλογοσκούφης, «τσάρος της ελληνικής οικονομίας» το 2008, λίγο πριν χτυπήσει την πόρτα η καπιταλιστική κρίση. Πίσω από τους δημόσιους πανηγυρισμούς, όλοι οι αρμόδιοι ήξεραν καλά ότι όχι απλά τα πράγματα δεν ήταν ρόδινα, αλλά ότι η κρίση ετοιμαζόταν να σκάσει στα μούτρα όλων.[2]
Υπήρχαν ωστόσο κάτι ελπίδες. Κάτι ελπίδες ότι υπάρχουν και τομείς που θα τη βγάλουν καθαρή. Ότι τέλος πάντων μπορεί οι εξαγωγές του ελληνικού κράτους να μειώνονται συνεχώς, αλλά υπάρχει και ένας κλάδος της οικονομίας που θα συνεχίσει να φέρνει χρήμα απ’ έξω στα ελληνικά αφεντικά. Ένας κλάδος που αποτελεί πυλώνα του ελληνικού καπιταλισμού από το 1945 και μετά.
Μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου τα δυτικά κράτη προσπάθησαν να δημιουργήσουν μια σχετικά ενιαία αγορά. Η αμερικανική βαριά βιομηχανία θα μπορούσε να πουλάει τις μαλακίες της στα κράτη της Ευρώπης δίχως δασμούς, δίνοντας σε αντάλλαγμα αθρόα κονδύλια «ανοικοδόμησης» μέσω του σχεδίου Μάρσαλ. Η συμφωνία του Μπρέτον Γουντς οδήγησε σε έναν καταμερισμό της εργασίας σε παγκόσμια κλίμακα. Σύμφωνα με αυτόν τον καταμερισμό, το ελληνικό κράτος και να ήθελε δε θα μπορούσε να αποκτήσει βαριά βιομηχανία. Θα μπορούσε όμως να αποκτήσει σημαντικό κομμάτι από την πίτα της νεογέννητης βιομηχανίας του τουρισμού. Το «ήλιος-θάλασσα-σουβλάκι» αποτέλεσε (μαζί με τη ναυτιλία) τον βασικό τρόπο με τον οποίο έρχονταν χρήματα απ’ έξω στην ελληνική οικονομία.[3]
Ο ελληνικός τουρισμός προ κορωνοϊού
Καθώς έμπαινε λοιπόν το 2020, καθώς «η ελληνική οικονομία ήταν θωρακισμένη», καθώς ο μυστηριώδης κινεζικός ιός άρχιζε να συζητιέται, ο Έλληνας Υπουργός Τουρισμού δεν ένιωθε τη θέση του να τρίζει:
Εκτιμάμε ότι το 2020 θα είναι καλύτερο από το 2019», τόνισε ο Υπουργός, σημειώνοντας ότι το 2019 τα έσοδα του ελληνικού τουρισμού κινήθηκαν αυξητικά, ενισχύοντας σημαντικά την εθνική οικονομία. Για το 2020 στόχος είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και μια πολυκεντρική και ισόρροπη τουριστική ανάπτυξη. Αναφερόμενους στους ποσοτικούς για το 2020, έθεσε ως προτεραιότητα την διψήφια αύξηση των εισπράξεων (10%), την μονοψήφια αύξηση των αφίξεων (5%) , την αύξηση στις τουριστικές αφίξεις κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάϊο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο άνω του μέσου όρου του έτους.[4]
Ο Χ. Θεοχάρης ήλπιζε ότι η περαιτέρω ανάπτυξη του τουρισμού ήταν το άλογο στο οποίο έπρεπε να ποντάρει η ελληνική οικονομία. Μάλιστα ο κεντρικός στόχος θα ήταν η επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν, γι’ αυτό και ο ΕΟΤ λάνσαρε το σλόγκαν «Greece. Always in Season». Η ιδέα δεν ήταν και τελείως λάθος. Τα τελευταία δέκα χρόνια, τα χρόνια δηλαδή που νιώσαμε στο πετσί μας την καπιταλιστική κρίση, το ελληνικό κράτος κατάφερε να διπλασιάσει (!) τα έσοδα της βιομηχανίας του τουρισμού.[5]
Το κατόρθωμα δεν ήταν εύκολο. Δόθηκε μάχη στο εσωτερικό ώστε οι μισθοί μας να κοπούν στο μισό και όλο και περισσότεροι από εμάς τους φτηνούς νέους εργάτες να εκπαιδεύονται ως σεφ και μπουφετζήδες, έτοιμοι να συμμετάσχουν στη μάχη της «σεζόν» υπό το μανδύα της «πρακτικής άσκησης». Δόθηκε μάχη και στο εξωτερικό, ώστε τα αφεντικά της βιομηχανίας του τουρισμού να πληρώνουν λιγότερους φόρους απ’ όλους τους άλλους, ώστε να γίνουν πιο ανταγωνιστικά έναντι των Ισπανών ξενοδόχων, των Ιταλών ταβερνιάρηδων, και πάει λέγοντας. Η μάχη για τη διατήρηση του μειωμένου ΦΠΑ στους μεγαλύτερους τουριστικούς προορισμούς της χώρας κορυφώθηκε το 2015 με το πειστικότατο επιχείρημα της τότε εθνικοσοσιαλιστικής μας κυβέρνησης ότι δήθεν «η Ρόδος και η Κως είναι στην παραμεθόριο, ενώ και η Σαντορίνη, η Νάξος, η Πάρος και η Μύκονος παίζουν σημαντικό ρόλο στον αμυντικό σχεδιασμό της Ελλάδος».[6] Η μάχη συνεχίστηκε με ένα δημοψήφισμα το οποίο παριστάνουμε όλοι ότι δε θυμόμαστε και στο οποίο η άκρα αριστερά της χώρας θεώρησε ύψιστο επαναστατικό της καθήκον να πει ΟΧΙ στην κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ για τα αφεντικά του τουρισμού.[7]
Κάπως έτσι, το 2019 αποτέλεσε χρονιά ρεκόρ για τον ελληνικό τουρισμό. Περισσότεροι από 34 εκατομμύρια τουρίστες πέρασαν μια βόλτα από τα μέρη μας, αφήνοντας τον οβολό τους στα αφεντικά μας. Αυτός ο οβολός δεν ήταν καθόλου αμελητέος, ξεπερνώντας τα 18 δισεκατομμύρια ευρώ και αποτελώντας το 25% του ελληνικού ΑΕΠ.[8] Το τοπίο εδώ δε φάνταζε και τόσο μαύρο.
Και η καμπάνια Greece: AlwaysinSeason βέβαια είχε τα ζητηματάκια της. Στα σχετικά διαφημιστικά πάλι καλοκαίρι βάζανε!
Ο ελληνικός τουρισμός σε κρίση
Όλα αυτά μέχρι το τέλος Φλεβάρη είχαν ανατραπεί. Γιατί το πρόβλημα με τον τουρισμό είναι ότι για να πουλήσεις δεν αρκεί να υποτιμήσεις τους μισθούς των εργατών, ώστε να ρίξεις τις τιμές. Οι πελάτες της βιομηχανίας του τουρισμού δε μπορούν να παραγγείλουν το προϊόν από κάποιο e-shop. Πρέπει να έρθουν κιόλας. Πρέπει δηλαδή τα μεσαία στρώματα κάθε χώρας, όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να πάνε διακοπές στο εξωτερικό, να ταξιδέψουν όντως στο εξωτερικό.
Και μια από τις πρώτες συνέπειες του lockdown της κινεζικής οικονομίας ήταν ότι η «μεγαλύτερη δεξαμενή εξερχόμενου τουρισμού στον κόσμο που αριθμεί 150 εκατομμύρια, αποτελώντας το ένα πέμπτο της παγκόσμιας τουριστικής δαπάνης»,[9] δηλαδή οι Κινέζοι τουρίστες, θα κάθονταν σπίτι τους! Ωιμέ! Κλάμα για τα αφεντικά της παγκόσμιας βιομηχανίας του τουρισμού, και ακόμα περισσότερο κλάμα για τα ελληνικά αφεντικά που ουσιαστικά βασίζονται σ’ αυτό. Η ακύρωση της Διεθνής Έκθεσης Τουρισμού που θα λάμβανε χώρα το Φεβρουάριο στο Βερολίνο ήταν φυσική εξέλιξη της κατάστασης, μιας και οι αρμόδιοι ήξεραν ότι φέτος ο τουρισμός δε θα είναι όπως τα προηγούμενα χρόνια.
Όταν άρχισαν και τα υπόλοιπα κράτη να αναγκάζονται να παίξουν το χαρτί του κορωνοϊού, παγώνοντας τις οικονομίες τους και μειώνοντας στο ελάχιστο τις εισαγωγές τους, ο τρόμος άρχισε να γίνεται ακόμα μεγαλύτερος. Το ένα μετά το άλλο, τα δυτικά κράτη εξέδωσαν οδηγίες προς τους πολίτες τους να αποφεύγουν τα ταξίδια. Το γερμανικό κράτος έχει ήδη αρχίσει να προετοιμάζει τους πολίτες του ότι φέτος το καλοκαίρι δεν έχει διακοπές:
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Ιατρικού Συλλόγου της Γερμανίας Κλάους Ράινχαρντ ο οποίος δήλωσε στην WAZ: «Δεν νομίζω να μπορέσουν να ταξιδέψουν οι Γερμανοί κανονικά το φετινό καλοκαίρι. […] Το φετινό καλοκαίρι θα είναι διαφορετικό. Πιθανότατα δεν θα μπορέσουμε να μπούμε όπως συνήθως στο αυτοκίνητο, το τρένο ή το αεροπλάνο για να πάμε διακοπές».[10]
Μια τέτοια εξέλιξη, δηλαδή το σενάριο να μην έρθει κανείς φέτος στην Ελλάδα, θα είναι πραγματικά καταστροφική για τον ελληνικό καπιταλισμό. Οι προβλέψεις του ΔΝΤ για τις επιπτώσεις της όλης φάσης στις επί μέρους οικονομίες είναι ζοφερές για την Ελλάδα. Αναφέρουν ύφεση 10% του ΑΕΠ, τοποθετώντας την Ελλάδα στη διόλου ζηλευτή δεύτερη θέση στην Ευρώπη όσον αφορά τη μεγαλύτερη προβλεπόμενη ύφεση για το 2020.[11] Οι ντόπιοι αρμόδιοι προσπαθούν να παρουσιάζονται κάπως πιο αισιόδοξοι, χωρίς μεγάλη επιτυχία. Οι προβλέψεις των ελληνικών αφεντικών δείχνουν ύφεση 5% στο καλό σενάριο και 10% στο κακό σενάριο. Σε κάθε περίπτωση παραδέχονται ότι,
στον τουρισμό αναμένεται 100% ύφεση το β΄ τρίμηνο, όπου συγκεντρώνονται το 25% των ετήσιων εισπράξεων, και 50% ύφεση το γ΄ τρίμηνο, όπου συγκεντρώνεται το 60% των εισπράξεων. Έτσι, οι εισπράξεις από 18 δισ. ευρώ το 2019 αναμένεται να προσγειωθούν στα 8-10 δισ. ευρώ με κάποια μετακύλιση του προϊόντος το φθινόπωρο.[12]
Προσοχή εδώ αδέρφια. Η έρευνα των αφεντικών παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα κάποιων σύνθετων μαθηματικών εξισώσεων. Στην πραγματικότητα είναι πολύ απλούστερη. 100% ύφεση στο β’ τρίμηνο σημαίνει ότι Απρίλη-Μάη-Ιούνη ξέρουμε ότι τον ήπιαμε. 50% ύφεση στο γ’ τρίμηνο σημαίνει ότι απλά δεν ξέρουμε τί θα γίνει. Είναι 50-50 το αν θα είναι εφικτό να έρθουν τουρίστες φέτος το καλοκαίρι. 50% ύφεση το γ’ τρίμηνο δε σημαίνει τίποτα πέρα από το ότι τα αφεντικά μας ελπίζουν. Ξέρουν ότι τα όνειρά τους για «αύξηση εσόδων», για «επιμήκυνση τουριστικής περιόδου» έχουν ήδη πάει φούντο. Ξέρουν ότι 34 εκατομμύρια τουρίστες δε θα δουν ούτε στον ύπνο τους.
Αλλά ελπίζουν. Είναι διατεθειμένοι να κάνουν ό,τι μπορέσουν ώστε να μη μείνουν με τελείως άδεια χέρια. Είναι έτοιμοι να κάνουν τεμενάδες ώστε να έρθουν έστω 3-4 εκατομμύρια τουρίστες, έστω 3-4 χιλιάδες τουρίστες, έστω 3-4 τουρίστες τέλος πάντων να μείνουν στο hotel Ακρογιάλι, να επισκεφθούν την Ακρόπολη, να φάνε κάνα τζατζίκι στην traditional tavern μας, να μας αφήσουν έστω ένα πενηντάευρο!
Τα αφεντικά του κλάδου θα παλέψουν με όλα τα μέσα να σώσουν τον κώλο τους. Άλλωστε, από το Φεβρουάριο και μετά αυτό κάνουν με διάφορους τρόπους.
Ο ελληνικός τουρισμός προσπαθεί!
Το πρώτο πράγμα που έκανε το ελληνικό κράτος μετά το κλείσιμο των σχολείων ήταν το κλείσιμο των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων. Στην ανακοίνωση του, το Υπουργείο Πολιτισμού ανάφερε ότι τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι κλείνουν «για την ασφάλεια των εργαζομένων αλλά και των μουσείων και των μνημείων». Η Εφημερίδα των Συριζοσυντακτών κορόιδεψε την ανακοίνωση του υπουργείου, μιας και «τα μουσεία και τα μνημεία δεν κολλάνε κορωνοϊό ανόητε».[13] Αλλά η ανακοίνωση του υπουργείου δεν ήταν αποτέλεσμα χαζομάρας. Αντίθετα, το υπουργείο ήξερε πολύ καλά για τί πράγμα μιλούσε. Γνώριζε ότι αν δεν έκλειναν τα μουσεία και τα μνημεία, θα κινδύνευαν όντως! Γιατί δε θα ερχόταν άνθρωπος στα μουσεία και τα μνημεία. Τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι χάρη στην κρατική απόφαση να κλείσουν «λόγω κορωνοϊού», μπορούν να δηλώσουν ότι κανονικά – αν δεν έκλειναν – θα είχαν τόσες χιλιάδες επισκέπτες και άρα να ζητήσουν κάποιου είδους οικονομική στήριξη. Κλείνοντας τα, το ελληνικό κράτος μπορούσε να συγκαλύψει το ότι θα ήταν άδεια έτσι κι αλλιώς. Και μαζί να γλυτώσει από τμήμα των μισθών που μετατράπηκαν σε «επίδομα».
Η συνέχεια έγινε με τους ξενοδόχους και τα λοιπά αφεντικά του τουρισμού. Οι ξενοδόχοι της ηπειρωτικής Ελλάδας βρίσκονταν ήδη σε κρίση πριν τον κορωνοϊό. Όπως είχαμε ανακαλύψει πρόσφατα, η μεταφορά μεταναστών από τα νησιωτικά στρατόπεδα σε ξενοδοχεία της ενδοχώρας, μπορεί να ιδωθεί και ως αντλία μεταφοράς ευρωπαϊκού χρήματος στους ξενοδόχους της ελληνικής επαρχίας που παλιότερα «ζούσαν από τον κοινωνικό τουρισμό», και που αν δεν έβαζαν μετανάστες στα ξενοδοχεία τους, θα έβαζαν λουκέτο.[14]
Όταν λοιπόν έσκασε ο Covid και το μέλλον μαύρισε ακόμα και για όσους ξενοδόχους είχαν κανονικά τουρίστες, οι διάφορες Ενώσεις Ξενοδόχων άρχισαν να ζητούν από μόνες τους να τους επιβάλλει το κράτος να κλείσουν, ώστε να πουλάνε μετά τρέλα ότι είχαν χασούρα επειδή τις έκλεισε το κράτος.[15] Και αυτό ακριβώς έκαναν. Περίπου ένα μήνα αφότου οι ξενοδόχοι άρχισαν να ζητούν από το κράτος να τους κλείσει τα ξενοδοχεία, οι ίδιοι άνθρωποι άρχισαν να ζητούν από το κράτος να χρηματοδοτήσει τις επιχειρήσεις τους. Στην έρευνα που εξέδωσε το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος για το διάστημα 1-10 Απριλίου οι ξενοδόχοι ζητούν από το κράτος χρηματοδότηση 1,79 δις ευρώ, αλλιώς λένε θα χρεοκοπήσουν.[16] Λες κι είχαν υπογράψει κάνα συμβόλαιο ότι αν δεν τσουλάει η επιχείρησή τους θα αναλάβει να τη συντηρεί το κράτος!
Ήδη έχουν βρεθεί διάφοροι τρόποι έμμεσης χρηματοδότησης των ξενοδόχων τώρα που τα ξενοδοχεία τους είναι κλειστά. Ας πούμε το επί 14 μέρες υποχρεωτικό καραντίνιασμα σε ξενοδοχεία διαφόρων γκρουπ που επέστρεψαν από το εξωτερικό. Οι αριστεροί της χώρας μάλιστα έχουν ακόμα καλύτερες προτάσεις (πρόκειται άλλωστε για ειδικούς στις προτάσεις προς το κράτος) για το πώς να χρησιμοποιηθούν (και άρα να χρηματοδοτηθούν) τα ξενοδοχεία εν μέσω κρίσης. Πάρτε για παράδειγμα την πρωταμαγιάτικη αφίσα του ΣΕΚ.
Κάπου ανάμεσα στα υπόλοιπα αιτήματα, υπάρχει και το εξής μυστήριο: Επίταξη ιδιωτικών νοσηλευτηρίων, ξενοδοχείων και επιχειρήσεων που κλείνουν. Προσέξτε αυτό το «που κλείνουν»! Δηλαδή είναι τα ξενοδοχεία που από μόνα τους κλείνουν γιατί δεν έχουν ούτε μύγα να βαρέσουν, και η αριστερή πρόταση είναι να τα επιτάξει το κράτος (προφανώς με το αζημίωτο). Ο ίδιος ο Σύριζα προτείνει κι αυτός την κρατική «επίταξη ή μίσθωση» των ξενοδοχείων με πρόσχημα τη «μεταφορά κακοποιημένων γυναικών».[17] Αριστεροί και δεξιοί λοιπόν προσπαθούν να βρουν τρόπους κρατικής χρηματοδότησης των ξενοδόχων.
Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) έστειλε επιστολή στον πρωθυπουργό με την οποία ζητά διάφορα μέτρα στήριξης (αλλά και προστατευτισμού) του τουρισμού.[18] Πολλά από αυτά τα μέτρα είναι πάγια αιτήματα των αφεντικών του κλάδου. Ας πούμε το αίτημα για «Μείωση του ΦΠΑ της διαμονής στο 6% και της εστίασης στο 13% από 1/6/2020 και για όσο χρόνο χρειαστεί να ανακτηθεί το χαμένο έδαφος». Ή η «μη πληρωμή δόσεων δανείων». Ή τα «προγράμματα επιδοτούμενης εργασίας», δηλαδή το να δουλεύουμε χωρίς να μας πληρώνουν τα αφεντικά, αλλά το κράτος.
Αλλά το πιο βασικό που αναφέρει, η πρώτη θέση της επιστολής είναι η εξής:
Σχέδιο επανεκκίνησης: Άποψή μας είναι πως πρέπει να υπάρξει κοινή πανευρωπαϊκή γραμμή και να μη βιαστούμε, εάν τα πρωτόκολλα είναι τέτοια που θα καθιστούν τη μετακίνηση πρακτικά αδύνατη. Τουρισμός/Μεταφορές δε θα μπορέσουν να λειτουργήσουν, χωρίς κοινά ευρωπαϊκά πρωτόκολλα για ελεγχόμενες υγειονομικά μετακινήσεις. Έτσι θα κεφαλαιοποιήσουμε αποτελεσματικότερα την εξαιρετική υγειονομική διαχείριση της χώρας. Θα είμαστε στη διάθεσή σας να συζητήσουμε συγκεκριμένες προτάσεις για το θέμα.
Τί είναι όμως τούτο το «να μη βιαστούμε να δεχτούμε πρωτόκολλα που θα καθιστούν τη μετακίνηση πρακτικά αδύνατη»; Πώς ξέρουν οι ξενοδόχοι από τις 10 Απριλίου ότι «η υγειονομική διαχείριση της χώρας είναι εξαιρετική», ενώ την ίδια στιγμή ο φρόντμαν της χούντας, Ν. Χαρδαλιάς, έβγαινε και έλεγε ότι «οι επόμενες εβδομάδες είναι κρίσιμες»;
Το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος εξηγεί στο ελληνικό κράτος ότι υπάρχει πρόβλημα. Τα επιχειρήματά του είναι ατράνταχτα, καθώς όπως φαίνεται δε μπόρεσαν να προσλάβουν ούτε ένα γραφίστα της προκοπής.
Το θαύμα της «επίπεδης καμπύλης»: η ελπίδα πεθαίνει τελευταία!
Σε περίπτωση που δεν το έχετε παρατηρήσει, τα αφεντικά του τουρισμού, αλλά και σύσσωμες οι εφημερίδες και τα κανάλια μιλούν σα να γνωρίζουν ότι η «εξαιρετική υγειονομική διαχείριση της χώρας» είναι βέβαιο πως θα αποδώσει. Σαν να είναι σίγουροι πως δεν πρόκειται να σπάσει ο διάολος το ποδάρι του και η «επέλαση του ιού» να θερίσει χιλιάδες νεκρούς. Λες κι ο ίδιος ιός που στην Βόρεια Ιταλία έχει μακελέψει κάτι χιλιάδες κόσμο (γιατί στη Νότια δεν τα πάει και πολύ καλά), στην Ελλάδα έχει πέσει μπροστά στο ανυπέρβλητο τείχος των μέτρων του Ν. Χαρδαλιά και τα έχει βρει μπαστούνια!
Πάνω σ’ αυτή τη σιγουριά βασίζεται η καινούρια καμπάνια του ΕΟΤ. Το νόημά της είναι: Come to Greece, No Coronavirus! Εδώ έχουμε ήδη νικήσει τον κορωνοϊό, όπως μας λένε. Οπότε αν είναι κάπου να έρθετε, ώ ελάχιστοι τουρίστες που θα ταξιδέψετε φέτος το καλοκαίρι, σας ικετεύουμε ελάτε στις δικές μας παραλίες που δεν έχουν κορωνοϊό. Στις αρχές του Απρίλη, η καμπάνια έλαβε και επίσημο όνομα: Greece from Home. Το κόνσεπτ είναι απλό: θα διαφημίσουμε ότι εμείς τα πάμε γαμάτα στη διαχείριση του ιού, θα προτείνουμε στους τουρίστες να μείνουν ασφαλείς με μότο #staysafe και θα προτείνουμε στο «διεθνές ταξιδιωτικό κοινό να ονειρευτεί από την ασφάλεια του σπιτιού του τη στιγμή που θα επισκεφθεί τη χώρα μας και θα ζήσει το ελληνικό καλοκαίρι».[19] Παράλληλα, το ελληνικό κράτος έχει πληρώσει (πιθανότατα μέσω των ελλήνων εφοπλιστών) αρθρογράφους του εξωτερικού για να διαφημίζουν την επιτυχία του στη μάχη κατά του ιού.[20]
Αυτή η διαφημιστική καμπάνια, ότι δηλαδή ο ιός ήρθε στην Ελλάδα αλλά δεν είχε υπολογίσει το πόσο έτοιμη ήταν η χώρα και τελικά βγήκε νοκ-αουτ, είναι η επίσημη γραμμή του ελληνικού κράτους μπας κι έρθει κάνας τουρίστας. Ή με τα λόγια της καλής εφημερίδας Καθημερινή, «το ελληνικό success story στη διαχείριση της κρίσης φαίνεται ότι μπορεί να έχει αρχίσει να εξαργυρώνεται οικονομικά».[21] Αυτό είπε ουσιαστικά κι ο Υπουργός Τουρισμού:
Στον αντίποδα, η Ελλάδα διατηρεί το πλεονέκτημα της ασφαλούς υγειονομικής χώρας στη Μεσόγειο στοιχείο ιδιαίτερα θετικό, υπό το πρίσμα των «νέων πραγμάτων».[22]
Αλλά κι ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ:
…η διαχείριση της κρίσης έχει κάνει πλέον τη χώρα μας ένα διεθνές παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής. Η Ελλάδα, σήμερα, θεωρείται μία χώρα σοβαρή και υπεύθυνη και αυτό το γεγονός, για τον τουρισμό, ενισχύει τόσο πολύ το “brand” της χώρας μας διεθνώς, που όταν έρθει η στιγμή να επανεκκινήσει η οικονομία, η κεφαλαιοποίησή του θα είναι πολύ σημαντική.[23]
Με λίγα λόγια η φετινή τουριστική καμπάνια είναι λίγο διαφορετική από τις άλλες. Δεν έχει σκέτο ήλιο-θάλασσα-τσίπουρο. Η Ελλάδα πλέον δεν προβάλλεται ως μια χώρα με ωραίες παραλίες, αλλά ως μια «ασφαλής υγειονομική χώρα».
Πάνω ο υπουργός Τουρισμού στα τέλη του 2019 αφότου έχει εγκαινιάσει την καμπάνια Greece: Always in Season και ελπίζει σε αύξηση του τουρισμού. Κάτω ο ίδιος υπουργός αφότου έχει εγκαινιάσει την καμπάνια Greece from Home. Η καταπόνηση που υπέστη εν τω μεταξύ ο καλός υπουργός, καθώς και η συνεπαγόμενη μεταβολή ψυχολογίας είναι φανερή.
Η εκατόμβη που δεν έγινε…
Η καμπάνια του ελληνικού κράτους θα μπορούσε να θεωρηθεί ως απλό μαρκετίστικο κόλπο. Αλλά είναι κάτι πολύ περισσότερο. Γιατί τα αφεντικά του τουρισμού και οι κρατικοί τους εκπρόσωποι μιλούν σαν να ήξεραν από τα πριν ότι «η Ελλάδα θα νικήσει τον κορωνοϊό». Και πράγματι, ο απολογισμός της είναι φοβερά περίεργος. Πώς διάολο γίνεται αυτός ο φοβερός φονικός ιός να θέρισε όλη την Ιταλία (συγνώμη, μόνο το βόρειο μισό της) και από δω να πέρασε και να μην ακούμπησε; Ο απολογισμός κρουσμάτων και θυμάτων της ταπεινής Ελλαδίτσας είναι πραγματικά εντυπωσιακός σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες: κάτω από 10 θύματα ανά εκατομμύριο πληθυσμού!
Κάπου εδώ αξίζει να θυμήσουμε ότι τα κράτη μετρούν τα στατιστικά τους όπως θέλουν. Για παράδειγμα, λέγαμε και σε προηγούμενη ενασχόλησή μας με το ζήτημα ότι τα θύματα της τυπικής εποχικής γρίπης στη χώρα είναι επισήμως περίπου 100, ενώ ανεπισήμως είναι πάνω από 1.000.[24] Αντίστοιχα, η Ιταλία ήδη κατηγορείται (προφανώς από εφημερίδες άλλων κρατών) ότι φουσκώνει τα νούμερά της.[25] Το 1928, σε παλιότερους καιρούς (που ήταν σίγουρα εξίσου ..εεε… «ενδιαφέροντες»), το ελληνικό κράτος είχε κάνει κάτι στρογγυλοποιήσεις προς τα κάτω, για την ακρίβεια προς το 50% κάτω, μειώνοντας τα θύματα της επιδημίας του δάγγειου πυρετού που χτύπησε την Αθήνα «για να μην τρομάξουν οι ξένοι και πέσει ο τουρισμός την επόμενη χρονιά».[26]
Θα έπρεπε να είναι σαφές ότι τα περίπου 100 θύματα της Ελλάδας είναι ελάχιστα σε σχέση με το πόσο φονικός υποτίθεται ότι είναι αυτός ο ιός. Θα έπρεπε επίσης να είναι σαφές ότι η Ελλάδα κρατάει επίτηδες τον αριθμό των θυμάτων της χαμηλά για να μπορέσει να πουλήσει το παραμύθι της «ασφαλούς υγειονομικά χώρας», μπας κι έρθει κάνας άνθρωπος το καλοκαίρι και αυτό το 50-50 που λέγανε οι «έρευνες» των αφεντικών να γείρει τελικά από τη σωστή μεριά. Ήδη γερμανικές (προφανώς) εφημερίδες κατηγορούν το ελληνικό κράτος ότι κρύβει κρούσματα για να προσελκύσει τουρίστες:
Οι αριθμοί έχουν πολύ μικρή σχέση με την πραγματικότητα. καμία άλλη χώρα στην Ευρώπη δεν εξαρτάται τόσο πολύ από τον τουρισμό όσο η Ελλάδα. Εάν δεν έρχονταν οι τουρίστες, οι οικονομικές συνέπειες για την Ελλάδα θα ήταν καταστροφικές. Μόλις η Ελλάδα είχε αρχίσει να ανακάμπτει. Με τον ελληνικό μύθο για θριάμβους ενάντια στον κορονοϊό θέλουν τώρα οι εξυπνάκηδες στην Αθήνα να σώσουν προφανώς ό,τι ακόμα σώζεται. Εάν κάτι τέτοιο είναι ανεύθυνο απέναντι στους τουρίστες, λίγο φαίνεται να τους νoιάζει.[27]
Υπό άλλες συνθήκες, λοιπόν, τίποτα δε θα εμπόδιζε το ελληνικό κράτος να μετρήσει κι αυτό εκατόμβες νεκρών, εντάσσοντας στην κατηγορία «νεκρός από κορωνοϊό», ακόμα κι όποιον πεθαίνει από εννιά μαχαιριές στην πλάτη. Και θα έπρεπε να είναι ακόμα πιο σαφές ότι αυτό το τεχνητό κράτημα των θυμάτων σε χαμηλά νούμερα, αυτός ο «ελληνικός μύθος» που λένε κι οι Γερμανοί, δεν είναι για το καλό μας.
Γιατί το ελληνικό κράτος κατάφερε με αυτά ακριβώς τα νούμερα, με αυτά τα ελάχιστα για ένα ολόκληρο κράτος θύματα, να εφαρμόσει τα ίδια ακριβώς μέτρα που εφάρμοσαν όλα τα άλλα κράτη που υποτίθεται πως μετρούν «εκατόμβες». Κατάφερε να μας κλείσει μέσα, κατάφερε να απολύσει τη μισή εργατική τάξη της χώρας και να βάλει την άλλη μισή να δουλεύει με επίδομα αντί για μισθό, κατάφερε να κόψει τις εισαγωγές κόβοντας ανελέητα τους μισθούς μας, κατάφερε να επιβάλει τη γριπορητορική και να εμποδίσει την έκφραση οποιασδήποτε αντίθετης φωνής. Το σχέδιο πήγε τόσο καλά που το ελληνικό κράτος δε χρειάστηκε καν να αντιμετωπίσει την εργατική του τάξη με μπάτσους να την κλωτσάνε.
Μέχρι στιγμής τα πράγματα είναι χαλαρά. Να, ας πούμε εμείς, που εδώ και δύο μήνες λέμε όλα αυτά τα τρελά, δεν έχουμε πάθει ακόμα τίποτα! Σκάνδαλο! Το κράτος προσπάθησε να μετριάσει ακόμα και το quarantine shaming, δηλαδή το ταξικό μίσος που έφτυσαν με βδελυγμία οι μικροαστοί της χώρας προς την εργατική τάξη.[28] Με λίγα λόγια, το ελληνικό κράτος κατάφερε να διατηρήσει τα αποτελέσματα της «εκατόμβης» νεκρών, δίχως να χρειαστεί ούτε να παρουσιάζει εκατόμβες, ούτε να διαλύσει την εσωτερική συνοχή του βάζοντας φυλακή όποιον δε συμμορφώνεται. Και κατάφερε και να ελπίζει πως θα φέρει και κάναν τουρίστα. Δεν το λες και μικρό κατόρθωμα! Που να είχε δηλαδή και «στρατιωτικά καμιόνια να μεταφέρουν πτώματα από το δρόμο», όπως έλεγαν οι Ιταλοί!
Α, και για να μη νομίζετε ότι όλα τούτα είναι μόνο ελληνικές ιδέες, υπάρχει κι άλλη χώρα της οποίας ο τουρισμός αποτελεί το 25% του ΑΕΠ. Είναι τα νησιά της Σαμόα στον Ειρηνικό Ωκεανό. Τη στιγμή που μιλάμε η Σαμόα βρίσκεται επίσης σε καραντίνα. Και εντελώς τυχαία η καμπύλη της είναι ακόμα πιο «επίπεδη» από τη δική μας, καθώς έχει 0 (και ολογράφως: μηδέν) κρούσματα.
…και που δεν είναι και τελείως απίθανο να γίνει!
Η κατάσταση λοιπόν δεν είναι καθόλου ρόδινη. Γιατί το ελληνικό κράτος μπορεί να έπαιξε τα χαρτιά του σχετικά χαλαρά, μπας κι έρθει κάνας άνθρωπος το καλοκαίρι και δε φαγωθούν τα αφεντικά αναμεταξύ τους, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσει στο ίδιο τροπάρι. Ήδη οι αρμόδιοι μας ενημερώνουν ότι ντάξει, τον τουμπάραμε τον ιό μέχρι να έρθουν οι τουρίστες (αν έρθουν) και μετά βλέπουμε:
Λίγο αργότερα, ο κ. Τσιόδρας αναγκάστηκε να επανέλθει στο θέμα. Παραδέχθηκε πως οι περισσότεροι επιστήμονες κάνουν λόγο για «σίγουρη παρουσία ενός δεύτερου κύματος», το οποίο προσδιόρισε για το ερχόμενο φθινόπωρο ή χειμώνα. Επίσης, τόνισε πως οι επιστήμονες μιλάνε για σταδιακή εφαρμογή μέτρων περιορισμού και άρσης τους. «Δηλαδή ένα σχήμα του «βάζω μέτρα, τα σηκώνω όταν η κατάσταση είναι καλύτερη στη χώρα μου χρησιμοποιώντας μαζικούς ελέγχους, μετά ξαναβάζω μέτρα όταν δω ότι η κατάσταση ξέφυγε»», είπε χαρακτηριστικά.[29]
Μετά λοιπόν, μας λένε, αφότου δηλαδή φύγουν οι (πιθανότατα ελάχιστοι) τουρίστες που θα καταφέρουμε να σύρουμε στα ξενοδοχεία μας, θα σκάσει το δεύτερο κύμα του ιού. Και τότε, αναλόγως της κατάστασης του παγκόσμιου εμπορικού πολέμου, αλλά και της κατάστασης της εργατικής τάξης της χώρας, δεν είναι καθόλου απίθανο ο καλός κ. Τσιόδρας να μη μπορεί να εμποδίσει πια τόσο θεαματικά «την εξάπλωση του ιού» και τα θύματα να πολλαπλασιαστούν. Και μετά, με την εκατόμβη να δονεί τις οθόνες και μαζί τις ψυχές των αποτρελαμένων μικροαστών, ο καλός κ. Τσιόδρας, ίσως αναγκαστεί να πάρει κι άλλα, «αυστηρότερα μέτρα». Δεκάδες τέτοιες καλές ιδέες έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας για να εξοικειωνόμαστε, από την παρακολούθηση μέσω κινητού, μέχρι τις πολιτοφυλακές των κοινωνικά υπεύθυνων, μέχρι την παλιά καλή λογοκρισία, μέχρι το στρατό στους δρόμους. Και αν ως τότε συνεχίσουμε να πιστεύουμε ότι όλα αυτά γίνονται επειδή κάτι νυχτερίδες στην Κίνα συναχώθηκαν, τότε είναι που θα μας πάρει ο διάολος κανονικά.
[1] «Σταϊκούρας: Τέλος Φεβρουαρίου το νομοσχέδιο για λαθρεμπόριο και φοροδιαφυγή», Έθνος, 22/01/2020
[2] Περισσότερα για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας στα τέλη του 2019 στο «Το Πείραμα: μια ιστορία ιών και εμπορικού πολέμου από το 2016 μέχρι σήμερα, S.1, E.2», autonomeantifa77.wordpress.com.
[3] Όλα αυτά με περισσότερα λόγια περιλαμβάνονται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Antifa που κυκλοφόρησε π.Κ. (προ Κορωνοϊού): «”Τοπικές Κοινωνίες” στην Εποχή του Εμφυλίου: Στιγμές από τη “λαμπρή” ανασυγκρότηση του ελληνικού κράτους και του εθνικού του κορμού», Antifa #69, 03/2020.
[4]«Χάρης Θεοχάρης: Το 2020 θα είναι καλύτερο για τον τουρισμό από το 2019», iefimerida.gr, 28/01/2020.
[5] «Ελληνικός Τουρισμός: Η δεκαετία των ρεκόρ», huffingtonpost.gr, 01/01/2020.
[6]«Ο ΦΠΑ στα νησιά, “κόκκινη γραμμή” για τους ΑΝΕΛ», Καθημερινή, 23/6/2015
[7] Βλ. «Έθνη Κράτη, Καπιταλιστική Κρίση, Δημοψηφίσματα και τα ΑΤΜ που περίσσεψαν από το Δεκέμβρη», Antifa #47, 07/2015.
[8] «Πάνω από 34 εκατομμύρια τουρίστες επισκέφθηκαν την Ελλάδα το 2019»,iefimerida.gr, 09/04/2020. «Ο τουρισμός έδωσε το 1/4 του ΑΕΠ», Η Καθημερινή, 30/05/2019.
[9] «PwC: Εμπορικές εντάσεις και κοροναϊός συντηρούν την αβεβαιότητα», capital.gr, 12/03/2020.
[10] «Όνειρο θερινής νυκτός οι φετινές διακοπές;», Το Βήμα, 08/04/2020.
[11] Την πρώτη θέση κατέχει το Σαν Μαρίνο με 12%. IMF, World Economic Outlook, Chapter 1: The Great Lockdown, 04/2020.
[12]Έτσι ανέφερε το εβδομαδιαίο δελτίο του ΣΕΒ, 15/04/2020. «Σενάρια ύφεσης 5%-10% και αύξησης ανεργίας έως και 31,3%», Η Καθημερινή, 16/04/2020.
[13] «Κλειστά τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι», Εφημερίδα των Συντακτών, 15/03/2020.
[14] Για όλες αυτές τις φοβερές ανακαλύψεις, βλ. τη μπροσούρα Ο Ρατσισμός ως Υλικό Συμφέρον, Autonome Antifa, Ιανουάριος 2020.
[15] Δες π.χ. «Κορωνοϊός: Η Ένωση Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης ζητά να μπει «λουκέτο» στα ξενοδοχεία», megatv.com, 17/03/2020 ή «Να κλείσουν και τα ξενοδοχεία ζητάει η Ένωση Ξενοδόχων Μαγνησίας», volos.ert.gr.
[16] Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, «Covid19 και ελληνική ξενοδοχία», 3η Έρευνα, Απρίλιος 2020.
[17] «Κάποιες δεν μπορούν να “Μένουν Σπίτι”», left.gr, 07/04/2020.
[18] Όλα τα παρακάτω περιλαμβάνονται στο «Επιστολή ΣΕΤΕ με τα θέματα που συζητήθηκαν και προτεινόμενη νέα δέσμη μέτρων, σε συνέχεια συνάντησης με τον Πρωθυπουργό, κ. Κυριάκο Μητσοτάκη», sete.gr, 10/04/2020.
[19] «Νέα διεθνής καμπάνια για τον ελληνικό τουρισμό “από το σπίτι”», Η Καθημερινή, 04/04/2020. Το πρότζεκτ ήταν τόσο μεγάλο που η ανάθεσή του σε μία και μόνο εταιρία, τη Marketing Greece, προκάλεσε την καταγγελία της αντιπολίτευσης, βλ. «Διαφημιστικό μονοπώλιο στον τουρισμό!», Εφημερίδα των Συντακτών¸ 16/04/2020.
[20] Δείτε ας πούμε τα άρθρα «Η πρώτη χώρα που θα επισκεφτώ μετά τον κορωνοϊό; ΑδιαπραγμάτευταηΕλλάδα – The first country I’ll visit after coronavirus? There’s no contest», TheTelegraph¸02/04/2020 και «Πώς η Ελλάδα επιπέδωσε την καμπύλη – How Greece flattened the Curve», Independent, 08/04/2020.
[21] «Κεφάλαιο για την οικονομία η σωστή διαχείριση της πανδημίας», Η Καθημερινή, 13/04/2020.
[22] «Προς τουριστική περίοδο τριών μηνών – Με υγειονομικό διαβατήριο οι τουρίστες στην Ελλάδα», Η Καθημερινή, 21/04/2020.
[23] «Κεφάλαιο για την οικονομία η σωστή διαχείριση της πανδημίας», Η Καθημερινή, 13/04/2020.
[24] Βλ. «Νο3. Οι αριθμοί της επιδημιολογίας και η κρατική τους χρήση», autonomeantifa77.wordpress.com, 19/03/2020.
[25]Ας πούμε στο άρθρο «Why have so many coronavirus patients died in Italy?», TheTelegraph, 23/03/2020 αναφέρεται ότι μόνο το 12% των Ιταλών που «πέθαναν από κορωνοϊό», πέθαναν όντως «από κορωνοϊό».
[26] Δεν το λέμε εμείς. Το λέει ένας από τους περίφημους «ειδικούς», που τόσο αρέσουν στους «κοινωνικά υπεύθυνους». Κ. Λούης, «Πώς το 2020 μοιάζει με το 1928», Η Καθημερινή¸25/04/2020.
[27] Άρθρο της εφημερίδας Deutsche Welle, αναφέρεται στο «Γερμανικός Τύπος: Εξωραϊσμένη η πραγματικότητα του κορονοϊού στην Ελλάδα;», Εφημερίδα των Συντακτών¸29/04/2020.
[28] Βλ. «No13. Κάτι Καλές Ιδέες των Αφεντικών (που θα έπρεπε να τις έχουμε πάρει χαμπάρι), Μέρος 3ο», autonomeantifa77.wordpress.com, 02/04/2020.
[29] «Η σταδιακή ανοσία και το δεύτερο κύμα πανδημίας κατά Τσιόδρα», Εφημερίδα των Συντακτών, 06/04/2020.
